ÖFKEYİ YENMEK

Kıymetli okurlar,
İnsan tabiatında var olan ancak bazen kullanılma biçimi yüzünden kötü sonuçlar doğuran bir özellik de öfkelenmektir. İslam ahlakının temellerinden olan şecaat’i de doğuran ve kutsal değerlerin muhafazası, inanın kendi canını ve malını, menfaatlerini muhafazasını sağlamaya yarayan öfke, insanın fıtratında olup da faydasına kullanabileceği bir vasfıdır.
Yüce Allah:“O takvâ sahipleri ki, bollukta da darlıkta da Allah için harcarlar; öfkelerini yutarlar ve insanları affederler. Allah da güzel davranışta bulunanları sever.” (Al-i İmran,134)
Bu ayette ahlaki vasıfları sayılan muttakiler (takva sahibi-dindar) ve muhsinler öfkelerini yenerler, insanların kusurlarını bağışlarlar. “Öfke” diye çevirdiğimiz gayz kelimesi terim olarak “hoşlanılmadık bir şeye karşı insanın duyduğu heyecan” anlamına gelir. Gazabın aslı olduğu kabul edilir. Gazap intikam iradesini doğurduğu ve gayri ihtiyarî olarak yüzde ve diğer azalarda belirtileri görüldüğü halde gayz sadece kalpte olan bir duygudur (Âlûsî, IV, 58). Âyetin tasvirine göre insanlardaki takvâ duygusu bu konularda da etkili olmakta ve olaylar karşısında öfkeyi yenmelerini ve insanları bağışlamalarını sağlamaktadır. Nitekim âyette geçen kâzım (çoğulu kâzımîn) kelimesi “öfkesini yenen, gücü yettiği halde, zarar gördüğü kimselere karşı intikama kalkışmayan, sabreden” anlamlarına gelmektedir (Elmalılı, II, 1177).
Bu ayetin tefsiri niteliğinde Allah’ın son elçisi Hz. Muhammed(sav) şöyle buyurmuştur:
“Gerçek babayiğit, güreşte rakibini yenen değil, öfkelendiği zaman nefsine hâkim olabilen kimsedir.” (Buhârî,102; Müslim, 108)
Elinde güç ve imkan varken ve ceza verebilecekken öfkesini yutan ve bağışlama yolunu tercih edenler üstün ahlaklı insanlardır.
Peygamberimiz kendi hayatında çok kez hakarete ve kötü davranışa muhatap olduğu halde kendisi için bir intikam hissine kapılmamış ve fiili karşılık vermemiştir. Mekke’nin ilk yıllarında, Taif’te vb. başka bazı zamanlarda insanların yanlış davranışları karşısında affedici olmuştur.
Ancak şahsî meselelerde öfkeyi yenmek Allah’ın emri olup beğenilen ve övülen bir davranış olmakla birlikte kamuyu ilgilendiren meselelerde toplum düzeninin bozulmasına ve kötülüklerin yayılmasına yol açabilecek durumlar karşısında gevşeklik göstermemek gerekir.
Kendisinden nasihat isteyen bir sahabiye ‘Öfkelenme’ diyerek öfkelendiği zaman kontrollü davranmak gerektiğini öğütlemiştir.
Peygamberimiz de bir beşer olarak öfkelendiği olmuş ancak öfkesine yenik düşüp sözlü veya fiili bir kişiye zarar verdiği veya şiddet uyguladığı olmamıştır.
Öfke anında belki de ateşin yükselmesi, beyne kan yüklenmesi ve stresi atma vesilesi olarak abdest almayı tavsiye etmiştir Allah Resulü. Zira abdest teskin eder, huzur verir ve insana daha dikkatli davranma şuuru kazandırır.
Peygamberimiz bir de öfke anında oturanın ayağa kalkmasını, ayaktaysa da oturmasını tavsiye etmiştir. Anlaşıldığı kadarıyla mekan değiştirmek de öfkenin yatışması için bir çaredir.
Selam ve dua ile..