KADER, KAZA VE TEVEKKÜL

İnsanlar yaratılış itibarı ile bir yaratıcıya iman etmeye meyilli olarak yaratılmıştır. En ilkel ya da ücra topluluklarda bile insanların bir şeylere inanmış olmaları kişide yüce bir yaratıcıya inanma duygusunun fıtri olduğunu gösteren en açık delildir.
İman etmekle mükellef olan insanın inanılması gereken şeyleri doğru kaynaktan yani Kur´an´dan ve sahih sünnetten öğrenmesi gerekir. Kur´an da ise kaza ve kadere imana işaret eden ayetler vardır.
Sözlükte ölçmek, tahmin etmek ölçüp takdir ederek tayin etmek; güç yetirmek ve kudret anlamlarına gelen kader, dinî bir terim olarak, Allah´ın ebede kadar olacak şeyleri, bunların zaman ve yerini, özellik ve niteliklerini, nasıl ve ne zamanda olacaklarsa onların tamamını ezelde bilip bu bilgi doğrultusunda takdir etmesine denir. Bu durumda kader Allah´ın ilim sıfatını ilgilendirmektedir. O halde kader, Allah´ın ilmi doğrultusunda, kainatı ve ondaki her şeyi belli bir düzen ve ölçüye göre idare eden ilâhî bir kanundur. Bu konuda Kur´an´da şöyle buyurulmaktadır: ?Gerçekten biz, her şeyi bir ölçü ve dengede yarattık.? (Kamer 54/49); ?Allah her dişinin neye gebe olduğunu, rahimlerin artırdığı şeyi ve eksilttiği şeyi bilir. Her şey O´nun katında bir ölçüyledir.? (Ra´d,13/8); ?Hiçbir şey yoktur ki, hazineleri yanımızda olmasın. Biz onu ancak belli bir ölçü ile indiririz.? (Hicr 15/21); ?? O her şeyi yaratmış ve yarattığı o şeyleri bir ölçüye göre takdir etmiştir.? (Furkân,25/2). "Yeryüzünde ve kendi nefislerinizde uğradığınız hiçbir musibet yoktur ki, biz onu yaratmadan önce, bir kitapta (Levh-i Mahfuz´da) yazılmış olmasın. Şüphesiz bu, Allah´a göre kolaydır." (Hadîd 57/22).
Kazâ ise, Cenab-ı Hakk´ın ezelde irade etmiş olduğu ve takdir buyurduğu şeylerin, zamanı gelince her birisini ezelî ilim, irade ve takdirine uygun bir biçimde meydana getirmesi ve yaratmasıdır. Bu takdirde kaza, Allah´ın tekvin sıfatını ilgilendiren bir konu olmaktadır. Kaza; hüküm mânâsınadır. Allah´ın eşyayı sonradan nasıl olacaksa ezelde öylece irade etmesidir. Kader ise, Allah´ın her şeyi vakti gelince, ezelî ilmine uygun olarak, irade ettiği şekilde yaratmasıdır.
Tevekkül de müslümanların kadere olan inançlarının tabii bir sonucudur. Tevekkül eden kimse Allah´a kayıtsız şartsız teslim olmuş, kaderine razı bir kimsedir. Fakat kadere inanmak da tevekkül etmek de tembellik, miskinlik demek olmadığı gibi, çalışma ve ilerlemeye mani de değildir. Çünkü her müslüman olayların, ilahî düzenin ve kanunların çerçevesinde, sebep-sonuç ilişkisi içerisinde olup bittiğinin bilincindedir. Yani tohum ekilmeden ürün elde edilmez. İlaç kullanılmadan tedavi olunmaz. Salih ameller işlenmedikçe Allah´ın rızası kazanılmaz ve dolayısıyla cennete girilmez. Öyleyse tevekkül, çalışıp çabalamak, çalışıp çabalarken Allah´ın bizimle olduğunu hatırdan çıkarmamak ve sonucu Allah´a bırakmaktır. Selam ve dua ile...