Tavuk Atığı´ndan enerji ve gübre

Telko Enerji A.Ş. isimli şirket Edincik´te 2014 yılında ´Biogaz Elektrik Üretim Tesisi´ni kurarak faaliyete geçirdi.
Bu fabrikada elektrik ve organik gübre üretilecekti. Fabrikanın diğer enerji üreten fabrikalardan farkı yakıt olarak ne kömür, ne sıvı yakıt, ne doğalgaz ve ne de barajlardan elde edilen enerji kullanılıyordu. Bu fabrikanın hammaddesi hayvanlar tarafından üretiliyor. Evet doğru, fabrikada enerji elde etmek için tavuk dışkısı ile büyükbaş hayvan dışkısı kullanılıyor. Hatta mısır silajı da?
Demek oluyor ki, bu hayvanların sadece etinden, yumurtasından ve sütünden değil dışkısından da istifade ediyoruz. Geriye ne kalıyor? Bu atıkları en iyi şekilde değerlendirmek.
Bunun sonunda yılda 16 milyon kilovat saat elektrik üretiliyor, hem de organik gübre ve dolayısıyla çevre kirliliği önleniyordu. Günde 170 ton yumurta tavuğu dışkısı ve 50 ton büyükbaş hayvan dışkısı ile mısır silajı. Az bir miktar değil. Fabrikada değerlendirilmezse nereye koyacağız veya nerelere atacağız tonlarca atığı. Doğru; ya derelere ya da neresi denk gelirse. Hele derelere atılan atıklar mutlaka Eğridere ve Sığırcı dereleri ile Kuş Cenneti´ne!
Revize için 7 milyon Euro
Tesis 2014 yılındaki Euro fiyatına göre 9 milyon 750 bin Euro´ya mal olmuş. Şirketin o günkü yönetim kurulu başkanı Okan Türkay´a göre bu tip tesis dünyada ilk Edincik´te kuruldu.
48 dönüm araziye kurulan tesisin bir kusuru vardı pis koku. İlk kurulduğu yıl pis koku olmayacak deniliyordu ama teknik olarak başarılı olamadılar herhalde ki başta hemen yakınlarda olan okul olmak üzere çevre bu pis kokudan etkilendi. Şimdi bir süredir kapalı olan tesis el değiştirdi. Yeni şirket yetkilisi Yüksek Ziraat Mühendisi A.Salih Peker, revizyon için 7 milyon Euro harcama yapacaklarını ve pis kokunun yayılmasını kesin önleyecekleri konusunda iddialı olduklarını söyledi.
Edincik bağlarına ne oldu?
Edincik muhtarı Kamil Eryılmaz ise tesis yerinin yanlış olduğu konusunda haklı.
Daha uygun bir yerde yapılsaydı herhalde daha iyi olacaktı. Ancak aynı muhtar pis koku konusundan, tüm Edinciklilerin şikâyetçi olduğunu da söyleyince orada dur derim!
Yumurta tavukçuluğu belki de Türkiye´de ilk Edincik´te 50 yıl kadar önce başladı. İlk yıllarda güzel para kazanıldığı haberinden sonra art arda açılan kümes sayısı aşağı yukarı 150 kümese kadar çıktı.
Kümesler, güzelim bağları ile ünlü Edincik üzüm bağlarının ta içine kuruldu. Zaman içinde bu işin doğru olmadığı anlaşıldığında ise çok geç kalındığı anlaşıldı.
O yılların 150 olan kümes sayısı bugün 10 kümese, 6 milyon tavuk adedi de 1.5 milyona kadar düştü. O yıllarda çevre yolu olmadığı için Çanakkale ve Gönen yolu Edincik´in içinden geçiyordu. Güzelim üzüm bağları arasından Edincik´e doğru gitmek varken artık tavukhaneler arasından tavuk dışkısının o dayanılmaz kokuları arasından geçiliyordu. Şimdi kokudan şikayet edilecekse en son Edincik´liler edebilir. Bağ bahçe kalmadı, ipek böcekçiliği bitti, kümesler bugün hala enkaz yığını gibi, olmayan üzüm bağlarının içinde deprem yemiş gibi!
Onun için Edincik ve bölgede bulunan tavuk ve büyükbaş hayvan atıklarının tonlarcasının derelere ve gelişi güzel yerlere atılması istenmiyorsa, hazır kurulan bir tesis varken ve üretime geçmesi halinde hem elektrik üretecek hem de çok değerli olan organik gübre üretecekse her türlü desteğin verilmesi gerekir. Pis kokunun izole edileceği garantisi de veriliyorsa özel sektörün bu zor işin üstesinden geleceğine inanıyorum.
Asıl sorun pis koku ise, tesis hayata geçtikten sonra hakikaten koku var mı yok mu, asıl o zaman belli olur ve gereği de o zaman yapılır.