Erdek Merkez ve bağlı kırsal mahallelerde zeytin üreticiliği yapan çiftçiler ?Zeytin hastalıkları ve zararlıları´ konularında daha fazla bilinçlendirilmek amacıyla Erdek İlçe Tarım ve Orman Müdürlüğü, Erdek Ziraat Odası ve S.S. 162 Sayılı Zeytin Tarım Satış Kooperatifi ortaklığında ilçemizde seminer düzenlendi.
Bornova Zirai Mücadele Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü´nde görevli ziraat mühendisleri Ümran Akkan, Dr. Barbaros Çetinel, Damla Ertimurtaş ile Birol Mıhçı, seminere katılan zeytin üreticilerini zeytin hastalıkları ve zararlıları konularında bilgilendirdi.
Erdek İlçe Milli Eğitim Müdürlüğü Konferans Salonu´nda verilen seminere; Balıkesir İl Tarım ve Orman Müdürlüğü Bitki Sağlığı Şube Müdürü Kaan Erözmen, Erdek İlçe Tarım ve Orman Müdürü Dilek Işıktaş, S.S. 162 Sayılı Zeytin Tarım Satış Kooperatifi Başkanı Abdullah Şenol ve yönetimi, Erdek Ziraat Odası Başkanı Haluk Özgör, Erdek Belediye Meclisi´nin AK Parti´li üyesi Mehmet Ali Yağcı, muhtarlar ile zeytin üreticileri katıldı.
Seminerden önce Erdek İlçe Tarım ve Orman Müdürü Dilek Işıktaş, kısa bir açılış konuşma yaptı.
Işıktaş, bu seminer için salonda bulunan müstahsile ve Bornova Zirai Mücadele Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü´nde görevli personele teşekkür etti.
Seminere, Bornova Zirai Mücadele Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü´nden katılan Ümran Akkan, Zeytin Sineği ve zeytinde zararlı böcekler konusunu işlerken, Dr. Barbaros Çetinel, zeytinde mantari hastalıklar ve Halkalı Leke ile nasıl mücadele yapılır? sorularının cevaplarını aktardı.
Damla Ertimurtaş, zeytinde bakterilerin oluşturduğu hastalık konusunda müstahsili bilgilendirirken, seminerin son bölümünde Birol Mıhçı, zeytinde biyoteknik mücadele yöntemleri konularında bilgilerini slayt gösterisi eşliğinde detaylı bir şekilde anlattı.
Salonda bulunan müstahsil, merak ettiği konular hakkında sorular sordu. Bornova Zirai Mücadele Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü´nden gelen ekip ise soruları teker teker cevapladı.
Yapılan sunumlardan satır başlıkları
Ege ve Marmara Bölgelerinde yoğun olarak üretilmekle birlikte; Akdeniz, Karadeniz ve Güneydoğu Anadolu Bölgelerinde de düşük yoğunlukta üretimi yapılmaktadır.
Türkiye´de yaklaşık 173.785.000 zeytin ağacından, yılda ortalama 1.730.000 ton zeytin elde edilmektedir.
Zeytin üretiminin yaklaşık %75´i yağlık, %25´i ise sofralık olarak değerlendirilmektedir.
ZEYTİN SİNEĞİ (Bactrocera oleae)
Tanımı, Biyolojisi
Erginler 4-5 mm kahverengi bal renginde Thorax üzrerinde 3 adet açık kahverergi renk bulunur.
Dişilerde abdomen geniş yapılı ve ovipozitör bulunmaktadır.
Yumurta 0,7- 0,9 mm boyunda mat beyaz renkli ve mekik şeklindedir.
Larva bacaksızdır ve şeffaf renktedir.
Pupalar kahverengi fıçı şeklindedir.
ZEYTİN SİNEĞİ ZARARI
İri, parlak ve yağlanmaya başlamış meyvelerinin 0.5-1 mm derinliğine yumurtasını, ovipozitorü ile açmış olduğu V şeklindeki yarığa bırakır.
Bir dişi, her zeytin meyvesine bir yumurta bırakabilir.
Yoğunluğun yüksek olduğu yer ve yıllarda,bir meyveye, farklı dişiler tarafından 7-9 adet yumurta bırakılabilir.
Meyvede yumurta bırakılan yer, bir gün sonra koyu kahverengine dönüşür, buna ?vuruk? denir.
Zeytin sineği larva döneminde, meyve etinde zarara neden olur.
Larva gelişme süresince, çekirdek etrafında galeriler açarak beslenir.
Böylece meyvelerin çürüyerek dökülmesine, zeytin yağı miktarının azalmasına ve yağda asitliğin yükselmesine neden olur.
Özellikle sofralık zeytinlerde, zararı daha büyük önem taşımaktadır.
ZEYTİN SİNEĞİNİN MÜCADELESİ
Kültürel Önlemler
Biyolojik Savaş
Biyoteknik Mücadele
Kimyasal Mücadele
KÜLTÜREL ÖNLEMLER
Pupaların yok edilmesi için
Kış aylarında toprağın sürülmesi
Zarar periyodu boyunca 3-4 günde bir kurtlu zeytinlerin toplanarak uzaklaştırılması, Zeytin sineğinin, sonbahardaki yoğun zararını önlemek için erken hasat yapılmalıdır.
Biyolojik Mücadele
Zeytin sineğinin pek çok parazitoiti ve avcısı saptanmıştır.
Ancak bunlar, doğada zararlıyı tek başına kontrol altına alacak yoğunluk ve etkinlikte değildir.
İlaçlamalarda, doğal dengeye daha az zararlı olan preparatlar seçilmelidir.
Zeytin sineğinin parazitoiti P.concolor, bazı ülkelerde kitle halinde üretilerek, zeytin bahçelerine salınmak suretiyle biyolojik savaşta kullanılmaktadır.
Biyoteknik mücadele
Kitlesel tuzaklama metodu kullanılarak Zeytin sineği ile başarılı bir şekilde mücadele mümkün olmaktadır.
Kitlesel tuzaklama sistemlerinin, ilaçlamalarla kombine edilmesi ile ilaçlama sayısının azaltılması mümkündür.
Kitle Halinde Tuzakla Yakalama (KHTY)
Cezbedici + feromon + insektisit´ ten oluşan tuzak kombinasyonlarının büyük ve uniform, yarı izole veya tercihen izole zeytin alanlarında düşük ve orta yoğunlukta Zeytin sineği popülasyonlarına karşı ağaç başına 1 tuzak asmak suretiyle özellikle zeytinin mahsul yıllarında koruyucu mücadele şeklinde kullanılır (en az 50-100 da.).
Kimyasal mücadele
Ergin çıkış zamanları iklim, toprak karakteri,çeşit vb. gibi etkenlere bağlı olarak değişir.
Meyvelerin yumurta koyma olgunluğuna geldiği dönemde haftada 1-2 kez ağaçların güneydoğu kısımlarındaki parlak, yağlanmaya başlamış florosan sarısı renkteki meyvelerde, her zeytin bahçesi için 1000 meyvede vuruk kontrolleri yapılır.
Yapılan sayımlar sonucu, salamuralık çeşitlerde % 1 vuruk, yağlık çeşitlerde ise % 6- 8 vuruk saptandığında tuzaklarda ise Zeytin sineği ergin artışları görülmeye başladığında ilaçlamaya geçilmelidir.
Çiftçilerin aynı anda mücadeleye başlaması ve bütün zeytin üreticilerinin yapması mücadelenin başarısını direkt etkileyecek unsurlardır.
Zehirli yem kısmi dal ilaçlaması
Zehirli yem kısmi ilaçlamasında amaç, erginleri belirli bir noktaya çekerek öldürmektir.
Bu yöntem genellikle geniş alanlarda uygulanan bir yöntemdir.
?ilaç+cezbedici? karışımı, ağaçların Güneydoğu yönlerindeki 2 m2´lik alana, 200-250 ml zehirli yem karışımı düşecek şekilde atılır.
İri damlalar (400 mikron) halinde yaprak ve meyvelerde tutunması sağlanmalıdır.
İlaçlamalar, populasyon yoğunluğu devam ettiği sürece tekrarlanarak, hasada 20 gün kalana kadar devam edilir.
Kaplama ilaçlama
Kaplama ilaçlamada, ağaçların her tarafı içten dışa ve dıştan içe olmak üzere iyice ilaçlanır. Bu ilaçlamada, bilhassa meyvelerin ıslatılmasına dikkat edilmelidir.
Kaplama ilaçlamada yüksek basınçlı motorlu pülverizatörler en uygun ilaçlama aleti olup, sıfır numaralı meme kullanılmalıdır.
İyi bir kaplama için yaklaşık bir ağaca 6-8lt ilaçlı-su gereklidir.
Körfez´de Zeytin sineği Mücadelesinde Dünden Bugüne Bölgemizde 1980 yılından beri Uçakla mücadele yapılmakta,
Bazı yıllar mücadele ile görevli Zeytin hastalık ve zararlıları Müc. Birliklerinin ekonomik sıkıntıları nedeniyle mücadeleler havadan yapılamamış ve yer aletleri ile yapılması için ilanlar verilmiştir,
Bu geçen zamanda yeni ve çevre dostu preparatlar, gerek sektör, gerekse Kurumumuz tarafından ruhsatlandırılmış ve Zeytin üreticimizin kullanımına sunulmuştur.
Bakanlığımız 2006 yılında tüm tarımsal ürünlerde (Zeytin hariç) uçakla mücadeleyi kaldırmıştır,
Bölgede Nüfus artışı, Turizmin gelişmesi, Avrupa Birliğine uyum süreci, Organik üretim alanlarının ve Arıcılığın artması, Çevreci yaklaşımlar pestisit kullanımını sınırlandırmaktadır. Devamı YarınGeçen Sayıdan Devam
ZEYTİN GÜVESİ (Prays oleae)
Zeytin güvesi yılda üç döl verir ve her döl zarar yaptığı fenolojik dönemlere göre isimlendirilir.
?Yaprak dölü(=Phyllophagous)- Şubat-Mart
?Çiçek dölü(=Anthophagous)- Mayıs
?Meyve dölü (Carpophagous)- Mayıs sonu-Haziran başı
Meyve Dölü (Carpophagous)
Mayıs sonu ile haziran ayı başlarında, çiçek dölünde meydana gelen erginler, meyvelerin çanak yaprakları üzerine yumurta bırakırlar.
Çıkan larvalar, yumurta kabuğu altından, meyve sapı dibinden meyvenin içine girerler ve çekirdeğe doğru yol alırlar.
Larvalar meyveye girerken, sapla meyvenin bağlantısını keserler ve meyveler dökülür, bunlara "karabiber dökümü" denir.
Meyve içine giren larvalar, çekirdek evinde beslenerek gelişmelerini sürdürürler ve çıkışta sonbahar dökümü meydana gelir.
Kimyasal Mücadele
Zeytin güvesinin çiçek dölünde, yoğun avcı ve parazitoitleri bulunmaktadır.
Bu nedenle bu dönemde ilaçlama tavsiye edilmemektedir.
Ancak ürünün az olduğu yıllarda mevsim başında yaprak ve yeni sürgünlerde %10´dan fazla zarar oluşmuşsa, çiçek dölünde ilk kelebeklerin yakalanmasından 7?10 gün sonra, ilaçlama yapılabilir.
Sadece meyve dölüne karşı ilaçlama yapılmalıdır.
Kontrol edilen mercimek büyüklüğündeki meyvelerin %10´unda canlı ?yumurta+larva? olması halinde ilaçlama yapılır.
Biyoteknik Mücadele
Kitlesel tuzaklama: Zeytin tomurcuklarının kabarmaya başladığı mart sonu nisan başlarında, 3 zeytin ağacına 1 delta tipi eşeysel çekici tuzak asılarak düşük ve orta yoğunluktaki popülasyonlarda bu zararlı ile etkili bir mücadele yapılabilir.
SARI AĞAÇ KURDU (Zeuzera pyrina)
Larvalar ağaçların gövde ve dallarında galeriler açarak beslenirler.
Ağaçların gövdelerinde ve dallarında açtıkları uzun galeriler bu kısımların zayıflamasına ve rüzgarın etkisiyle de kırılmalara yol açar.
Fidan veya genç ağaçların ölümü için bunların gövdesine yerleşecek bir tek larva yeterlidir.
Ergin uçuşları mayıs-eylül aylarında devam eder.
Mücadelesi
Ağaçlardaki enfekteli dallar kesilip imha edilmelidir.
Larva giriş deliklerine uygun kalınlıkta bir tel sokularak larva öldürülebilir.
Kimyasal mücadele yoğunluğa göre için haziran, ağustos ve ekim aylarında yaplmalıdır.
Biyoteknik Mücadele
Mayıs-eylül aylarında ağacın en üst noktasına feromon tuzaklar asılarak popülasyon takibi yapılır.
Tuzaklar ağaç tacının en üst noktasına asılmalıdır.
Biyoteknik Mücadele
Geniş parsellerde kitle halinde tuzakla yakalama (KHTY) ve kimyasal mücadele (KM)] karşılaştırılma şeklinde çalışmalar yapılmış.
Eşeysel çekici tuzaklar 1 tuzak/da dozunda uygulanmış
Çalışma sonucunda; KM bahçesindeki etkinlik %80 bulunurken, KHTY bahçesinde %65 bulunmuş.
KHTY yönteminin 1 tuzak/da dozunun KM ile kombinasyonu yapılabilir.
Zeytin Pasakarları
Eriophidae:Aceria oleae (Nalepa), Aculus olearius (Castagnoli)
Zeytin Pasakarları Eriophidae:Aceria oleae (Nalepa), Aculus olearius (Castagnoli)
Kışlamış erginler nisan başında yeni yaprak ve somakların çıkacağı koltuk altlarında beslenirler.
Yaprakların üst yüzeyinde açık renkli çukurluklar, alt yüzeyinde ise şişkinlikler oluşturur ve yaprak kenarlarında kıvrılmalar olur.
Tomurcuk ve çiçeklerde özsuyunu emerek kararma, deformasyon ve kurumaya neden olur.
Zeytin Pasakarları Eriophidae:Aceria oleae (Nalepa), Aculus olearius (Castagnoli)
Haziranbaşından itibaren meyve tutumu ile birlikte meyve sap ve pental yapraklarında beslenirler.
Meyvede şekil bozuklukları (takozlaşma), pas benzeri görüntü ve erken meyve dökümleri görülür.
Popülasyon yoğunluğumayıs-ağustos aylarında yüksektir.
Bakımsız, tozlu bahçelerde daha fazla zarar yapmaktadır.
Kültürel Önlemler
Yeni bahçe tesisi temiz ve sertifikalı fidanlarla yapılmalıdır.
Aşırı azotlu gübreleme ve sulamadan kaçınılmalıdır.
Bahçe içinde ve çevresinde toz oluşumuna izin verilmemelidir.
Budama ve kışlık bakım işleri eksiksiz yapılmalıdır.
Ağaçlar sürekli sağlıklı ve kuvvetli bulundurulmalıdır.
Kimyasal Mücadele
İlaçlama zamanının tespiti önemlidir.
Meyvedönemindekizararıönlemek için, nisan ayından itibaren yapılan haftalık kontrollerde yapraklarda zarar belirtileri görüldüğünde, tomurcukların oluşuğu dönemde ilaçlama yapılır.
Yoğunbulaşmalardameyve tutumu döneminde zararlının belirtileri devam ederse bir ilaçlama daha yapılır.
SONUÇ
İlaçlamalarda ve diğer kimyasal uygulamalarında uygun olmayan şartlarda yapılan tüm uygulamalar insan sağlığı ve çevre güvenliği açısından bir tehdit oluşturmaktadır.
Tarımda sürdürülebilirliği sağlamak için en uygun ve en etkili mücadele yöntemiyle kontrollü ve uygun şartlar altında bilinçli olarak zararlılarla mücadele yapılmalıdır.
Haber : Tuncay Ertan
Geçen Sayıdan DevamZEYTİN GÜVESİ (Prays oleae)Zeytin güvesi yılda üç döl verir ve her döl zarar yaptığı fenolojik dönemlere göre isimlendirilir.?Yaprak dölü(=Phyllophagous)- Şubat-Mart?Çiçek dölü(=Anthophagous)- Mayıs?Meyve dölü (Carpophagous)- Mayıs sonu-Haziran başı Meyve Dölü (Carpophagous)Mayıs sonu ile haziran ayı başlarında, çiçek dölünde meydana gelen erginler, meyvelerin çanak yaprakları üzerine yumurta bırakırlar.Çıkan larvalar, yumurta kabuğu altından, meyve sapı dibinden meyvenin içine girerler ve çekirdeğe doğru yol alırlar. Larvalar meyveye girerken, sapla meyvenin bağlantısını keserler ve meyveler dökülür, bunlara "karabiber dökümü" denir.Meyve içine giren larvalar, çekirdek evinde beslenerek gelişmelerini sürdürürler ve çıkışta sonbahar dökümü meydana gelir. Kimyasal MücadeleZeytin güvesinin çiçek dölünde, yoğun avcı ve parazitoitleri bulunmaktadır. Bu nedenle bu dönemde ilaçlama tavsiye edilmemektedir. Ancak ürünün az olduğu yıllarda mevsim başında yaprak ve yeni sürgünlerde %10´dan fazla zarar oluşmuşsa, çiçek dölünde ilk kelebeklerin yakalanmasından 7?10 gün sonra, ilaçlama yapılabilir.Sadece meyve dölüne karşı ilaçlama yapılmalıdır. Kontrol edilen mercimek büyüklüğündeki meyvelerin %10´unda canlı ?yumurta+larva? olması halinde ilaçlama yapılır.Biyoteknik MücadeleKitlesel tuzaklama: Zeytin tomurcuklarının kabarmaya başladığı mart sonu nisan başlarında, 3 zeytin ağacına 1 delta tipi eşeysel çekici tuzak asılarak düşük ve orta yoğunluktaki popülasyonlarda bu zararlı ile etkili bir mücadele yapılabilir.SARI AĞAÇ KURDU (Zeuzera pyrina)Larvalar ağaçların gövde ve dallarında galeriler açarak beslenirler.Ağaçların gövdelerinde ve dallarında açtıkları uzun galeriler bu kısımların zayıflamasına ve rüzgarın etkisiyle de kırılmalara yol açar.Fidan veya genç ağaçların ölümü için bunların gövdesine yerleşecek bir tek larva yeterlidir.Ergin uçuşları mayıs-eylül aylarında devam eder.MücadelesiAğaçlardaki enfekteli dallar kesilip imha edilmelidir.Larva giriş deliklerine uygun kalınlıkta bir tel sokularak larva öldürülebilir. Kimyasal mücadele yoğunluğa göre için haziran, ağustos ve ekim aylarında yaplmalıdır. Biyoteknik MücadeleMayıs-eylül aylarında ağacın en üst noktasına feromon tuzaklar asılarak popülasyon takibi yapılır. Tuzaklar ağaç tacının en üst noktasına asılmalıdır. Biyoteknik MücadeleGeniş parsellerde kitle halinde tuzakla yakalama (KHTY) ve kimyasal mücadele (KM)] karşılaştırılma şeklinde çalışmalar yapılmış.Eşeysel çekici tuzaklar 1 tuzak/da dozunda uygulanmış Çalışma sonucunda; KM bahçesindeki etkinlik %80 bulunurken, KHTY bahçesinde %65 bulunmuş.KHTY yönteminin 1 tuzak/da dozunun KM ile kombinasyonu yapılabilir.Zeytin PasakarlarıEriophidae:Aceria oleae (Nalepa), Aculus olearius (Castagnoli)Zeytin Pasakarları Eriophidae:Aceria oleae (Nalepa), Aculus olearius (Castagnoli)Kışlamış erginler nisan başında yeni yaprak ve somakların çıkacağı koltuk altlarında beslenirler.Yaprakların üst yüzeyinde açık renkli çukurluklar, alt yüzeyinde ise şişkinlikler oluşturur ve yaprak kenarlarında kıvrılmalar olur.Tomurcuk ve çiçeklerde özsuyunu emerek kararma, deformasyon ve kurumaya neden olur.Zeytin Pasakarları Eriophidae:Aceria oleae (Nalepa), Aculus olearius (Castagnoli)Haziranbaşından itibaren meyve tutumu ile birlikte meyve sap ve pental yapraklarında beslenirler.Meyvede şekil bozuklukları (takozlaşma), pas benzeri görüntü ve erken meyve dökümleri görülür.Popülasyon yoğunluğumayıs-ağustos aylarında yüksektir.Bakımsız, tozlu bahçelerde daha fazla zarar yapmaktadır.Kültürel Önlemler Yeni bahçe tesisi temiz ve sertifikalı fidanlarla yapılmalıdır.Aşırı azotlu gübreleme ve sulamadan kaçınılmalıdır.Bahçe içinde ve çevresinde toz oluşumuna izin verilmemelidir.Budama ve kışlık bakım işleri eksiksiz yapılmalıdır.Ağaçlar sürekli sağlıklı ve kuvvetli bulundurulmalıdır.Kimyasal Mücadeleİlaçlama zamanının tespiti önemlidir. Meyvedönemindekizararıönlemek için, nisan ayından itibaren yapılan haftalık kontrollerde yapraklarda zarar belirtileri görüldüğünde, tomurcukların oluşuğu dönemde ilaçlama yapılır.Yoğunbulaşmalardameyve tutumu döneminde zararlının belirtileri devam ederse bir ilaçlama daha yapılır. SONUÇİlaçlamalarda ve diğer kimyasal uygulamalarında uygun olmayan şartlarda yapılan tüm uygulamalar insan sağlığı ve çevre güvenliği açısından bir tehdit oluşturmaktadır. Tarımda sürdürülebilirliği sağlamak için en uygun ve en etkili mücadele yöntemiyle kontrollü ve uygun şartlar altında bilinçli olarak zararlılarla mücadele yapılmalıdır.Haber : Tuncay Ertan
