Tarihi mali af neler getirecek?

Cumhuriyet tarihinin en büyük borç kolaylığını içeren Torba Yasada milyonlarca kişiyi ilgilendiren düzenlemeler var. Bunların en önemlilerinden birisi de yaklaşık 300 kalemdeki vergi ve borçların yeniden yapılandırılması.
Devlet Torba Yasa ile gecikme zammı alacaklarından vazgeçiyor. Bunun yerine,  sigorta primi, emeklilik keseneği ve kurum karşılığı, işsizlik sigortası primi, sosyal güvenlik destek primi, isteğe bağlı sigorta primi ve topluluk sigortası primi, damga vergisi, özel işlem vergisi ve eğitime katkı payı borç asılları ile bu alacaklara ödeme sürelerinin bitiminden itibaren TEFE/ÜFE aylık değişim oranları esas alınarak hesaplanacak tutar esas alınacak. Borçlu kişilerin bu tutarı ödemesi halinde devlet alacaklara uyguladığı gecikme cezası ve gecikme zammı alacaklarından vazgeçecek.
Kanun kapsamına giren alacaklar, 31.12.2010 tarihinden önce tahakkuk eden ve kesinleşen alacakları kapsıyor.
Herkes yasadan yararlanıyor mu?
Torba Yasa`nın sağladığı aftan yararlanmak isteyenlerin borca ilişkin dava açmamaları, açılmış davalardan vazgeçmeleri ve kanun yollarına başvurmamaları gerekiyor.
Hangi borçlar kapsamda?
31 Aralık 2010 tarihine kadar ödenmemiş vergiler ile bunlara bağlı vergi cezaları, gecikme faizleri, gecikme zamları, idari para cezaları, gümrük vergileri, belediyelerin beyannamelere ilişkin vergileri, 2010`da tahakkuk eden vergileri, ödenmemiş ücret, su kullanım, büyükşehir belediyelerinin su ve atık su bedeli alacakları yeniden yapılandırma kapsamında yer alıyor.
Borçlar nasıl yapılanacak?
Uygulamadan yararlanmak isteyen devlete borçlu olan bir vatandaşın, düzenlemenin Resmi Gazete`de yayınından itibaren 2 ay içinde ilgili idarelere başvuru yapması gerekiyor. Başvuruyu yapıp borçlarını yeniden yapılandırmayı talep ettiğinde önünde birkaç yol olacak.
Örneğin 2005 yılında 50 bin lira borçlu olan bir vatandaşın uygulamadan yararlanmak istediğinde, borç tarihinden bugüne kadar olan dönemdeki gecikme zammı alacakları silinecek, onun yerine ana para borcuna 5 yıllık TEFE ve ÜFE artışı ilave edilip yeni borç bulunacak.
Borçlu kişi isterse bunu peşin olarak ödeyip borcunu kapatabilecek. Taksitli ödemek isterse de 6 ile 18 taksit arasında 3 yıla kadar ödeme vadesi olacak. Ancak bu durumda vadeye göre borç belirli katsayılarla çarpılacak.
12 ayda borcunu ödemek isteyenin toplam borcu 1.05, 18 ayda ödemek isteyenin 1.07 ile, 24 ayda ödemek isteyenin 1.10 ile ve 36 ayda ödemek isteyenin toplam borcu 1.15 ile çarpılıp taksitlere bölünecek.
Ayrıca isteyenler borçlarını kredi kartı ile de ödeyebilecek.
Kesinleşmiş borçlar ne olacak?
Torba Yasa`da kesinleşmemiş ve ihtilaflı borçlar için de önemli düzenlemeler var. Buna göre ihtilafın bulunduğu safha esas alınacak. Alacak asıllarının yüzde 20`si veya yüzde 50`si, asla bağlı olmayan cezaların yüzde 25`i veya yüzde 10`u esas alınacak.  Gecikme faizi yerine de TÜFE ve ÜFE güncellemesi yapılacak.
Ya ödemezse!
Taksit ödeme süresince, her bir vergi türü itibariyle bir takvim yılında ikiden fazla kez vadesinde ödemez ya da eksik öderse düzenlemeden yararlanamayacak.
En kritik sorular ve cevapları
İstanbul Serbest Muhasebeci ve Mali Müşavirler Odası Başkanı Yahya Arıkan, afla ilgili en çok sorulan soruları ve yanıtlarını Cumhuriyet Gazetesi`ne yazdı:
1. Tarhiyat öncesi uzlaşma talepli incelemeler aftan yararlanabilir mi?
Kanunun yayımlandığı tarih itibarıyla Vergi Usul Kanunu`nun tarhiyat öncesi uzlaşma hükümlerinden yararlanılmak üzere; "Başvuruda bulunulmuş henüz uzlaşma günü gelmemiş, uzlaşma sağlanamamış ancak vergi ve ceza ihbarnameleri kanunun yayımlandığı tarih itibarıyla tebliğ edilmemiş" bulunan alacaklar için aftan yararlanılabilir.
2. Pişmanlık ya da kendiliğinden beyan için ödeme kolaylığı var mı?
Evet var. Kanuna göre; vergi aslının tamamı alınmakta, bu tutara TEFE/ÜFE aylık oranı uygulanmakta, diğer taraftan pişmanlık zammı, gecikme faizi, gecikme zammı ve cezaların tamamı kaldırılmaktadır.
3. Aftan yararlandıktan sonra dava açılabilir mi?
Ödeme kolaylığına ilişkin hükümlerden faydalanan mükellefler bu borç tutarları için daha sonra dava açamaz, uzlaşma ve cezalarda indirim talebinde bulunamaz.
4. Taksitler zamanında ödenmezse ne olacak?
Kanuna göre ödenmesi gereken taksitlerin bir takvim yılında en fazla iki defa ödenmemesi veya eksik ödenmesi halinde yapılandırma bozulmamaktadır. Süresinde ödenmeyen tutarlar gecikme zammı ile ödenebilecektir. Ancak; bir takvim yılında 2`den fazla taksidin ödenmemesi halinde kanun hükümlerinden yararlanma hakkı kaybediliyor.
5. Mükellef vadesi yeni gelen borcu ödemezse taksitler bozulur mu?
Aftan yararlananların, örneğin 2011`de yıllık gelir veya kurumlar vergileri, gelir stopaj vergisi, kurum stopaj vergisi, KDV ve özel tüketim vergisini mutlaka ödemeleri gerekiyor. Bunun istisnası ise şöyle: "Çok zor durum olmaksızın bir takvim yılında cari dönem borçlarını ikiden fazla vadesinde ödememeleri halinde..."
6. Kredi kartı ile ödeme mümkün mü?
Evet mümkün. Bankalar, borçluların kredi kartı ile ödedikleri taksit tutarlarını idareye taksit aylarında tahsilat kabul edilmek suretiyle aktaracak ve borçlu hesaplarına taksit ayında yansıtacak.
7. Mahsuben ödeme yapılabilir mi?
Vergi dairesinden iade alacağı bulunan borçlular, bu alacaklarının kanuna göre vergi dairesine ödenmesi gereken taksitlerine mahsubunu talep edebileceklerdir.
8. Kesinleşmiş SGK alacaklarına ödeme kolaylığı var mı?
Bu alacaklar ödeme kolaylığı kapsamına alındı. Yasadaki ilgili tarihe kadar başvuruda bulunarak aynı tarihte tamamen veya ilk taksidi bu kanunun yayımlandığı tarihi izleyen dördüncü aydan başlamak üzere belirli faiz oranlarıyla 6 ila 18 taksitte 12 ila 36 ayda ödenebilecek.
9. Dava safhasında veya dava açma süresi sona ermemiş idari para cezaları kapsama giriyor mu?
Bu tip idari para cezaları ödeme kolaylığı kapsamına girmektedir. İdari para cezasının yüzde 25`i ile TEFE/ÜFE aylık oranı esas alınarak bu tutar üzerinden hesaplanacak tutarın yukarıda belirtilen şekilde ödenmesi halinde, idari para cezasının yüzde 75`i ile idari para cezasına uygulanan gecikme cezası ve gecikme zammı gibi fer`i alacakların tamamının tahsilinden vazgeçiliyor.