Sünnet kelime anlamı olarak yol, gidiş, tabiat ve prensip gibi manaları içerir. Terim olarak ise, Peygamber Efendimiz`in söz, fiil ve davranışlarıdır.
Sünnet dinimizde Kur`an-ı Kerim`den sonra en ehemmiyetli kaynaktır.
1. Kavlî sünnet: Hz. Peygamber`in çeşitli vesilelerle söylemiş olduğu sözlerdir. Meselâ; Âmeller ancak niyetlere göredir ve herkese niyetinin karşılığı vardır. Kim Allah ve Rasûlü için hicret etmişse, onun hicreti Allah ve Rasûlünedir. Kim elde edeceği bir dünyalık veya evlenmek istediği bir kadın için hicret ederse, onun hicreti de, kendisi için hicret ettiği kimseyedir" (Buhârî, Bed`ü`l-Vahy, I; İmân, 41; Müslim, İmâre, 155).
"Ramazan hilalini görünce orucu tutun, Şevval hilalini görünce orucu yeyin" (Buhârî, Savm, II; Müslim, Sıyâm, 4,18).
2. Fiilî sünnet: Hz. Peygamber`in namaz kılışını ve haccedişini örnek verebiliriz. Allah elçisi; "Ben namazı nasıl kılıyorsam, siz de öyle kılın " (Buhârî, Ezân, 18; Edeb, 27; Âhad, I).
"Hac ile ilgili ibadetlerinizi benden alın" (Ahmed b. Hanbel, III, 318, 366) buyurmuştur. Yine Hz. Peygamber`in savaşlarda yapmış olduğu işler de fiili sünnete girer.
3. Takriri sünnet: Hz. Peygamber`in görüp işittiği bir işe karşı çıkmaması ve onu kabul etmesidir. Çünkü Allah`ın Rasûlü bir işin yapıldığını gördüğü veya işittiği halde onu reddetmemiş ve susmuşsa, bu durum onun bu işi tasvip ve kabul ettiği anlamına gelir.
Peygamberimizin (sav), günlük hayata dair pek çok sünnetleri ve güzel âdetleri vardır. Onlardan bir kısmını numune olarak aşağı aldık.
1-Güzel koku sürmek Peygamberimiz (sav), "Her yedi günde bir gusül edip, başını ve bedenini yıkamak ve esansı varsa ondan sürünmesi her Müslüman üzerinde Allah`ın bir hakkıdır" buyurdu. Müslim h. no :849
2-Topluma çıkarken sarmısak ve soğan yememek: Hz. Peygamber (sav) şöyle buyurmuştur: Her kim sarmısak, soğan ve pırasa yemiş ise mescidimize yaklaşmasın.
3-Yemeğe tuzla başlamak: "Ya Ali, yemeğe tuz ile başla!" (Sir`a)
"Yemeğe tuzla başlamak ve bitirmek 70 hastalığa şifadır." (R. Nasihin)
4-Sürme çekmek: Peygamberimiz (sav) : Her gece yatmadan önce gözlerine sürme çektiği rivayet edilir. Tirmizi, libas 23
5-Saçları taramak: Peygamberimiz(sav) : İcap ettikçe saç ve sakalını tarayıp düzeltir, zaman zaman kınayla boyar ve zeytinyağı ile de yağlardı. Tirmizi, Şemail 18-27
6-Kan aldırmak: Peygamberimiz (sav), "Aç karnına kan aldırmak deva, tok karnına aldırmak ise, hastalıktır" buyurdu. Hâkim, 409
7-Yolculuğa çıkarken yanında bulundurduğu şeyler: Peygamberimiz (sav), Gülyağı şişesi, tarak, misvak, ayna, sürmedanlık, makası yanından ayırmazdı. M. Asım Köksal, 11-163
8-Sağ ile başlamak: Allah resulü, abdest ve gusül alırken, saç ve sakal-ı şeriflerini tararken ve ayakkabılarını giyerken, hep sağ eliyle, sağ ayağıyla ve sağ tarafı ile başlamayı pek severdi. Peygamberimizin şemaili. Ali Yardım, 95
9-Müşriklere benzememek: Müşriklere benzememek için onların tersini yapardı.
10-Saç tıraşı: Peygamberimiz (sav), saçının bir kısmı tıraş olmuş, bir kısmı bırakılmış bir çocuk gördü. Derhal bunu yapmalarını yasakladı ve "ya tamamını tıraş edin veya hepsini olduğu gibi bırakın" buyurdu. (Yaşar Bozyiğit, Fıtrat Sünnetlerinin Adabı, s.86)
11-Sakalı uzatmak ve bıyıkları kısa tutmak: Peygamberimiz(sav), "Bıyığı dudağınızın kırmızılığı görünecek şekilde kesiniz. Sakalı uzatıp salıveriniz ve Mecusilere muhalefet ediniz" buyurdu. (Müslim, Taharet h.no:56)
12-Kesilen saç ve tırnakları ortalığa atmamak: Kişi tırnaklarını kestiğinde, saçlarını kısalttığında, artıklarını ateşte yakmak, tuvalete ve banyoya atmak mekruhtur. (İbni Abidin, 15-494)
13-Cumadan önce tırnak kesmek: Peygamberimiz (sav): Cuma günü namaza gitmeden önce, tırnaklarını keser, bıyıklarını kısaltırdı. (Ramuz el- hadis:559-20)
14-Yemekten önce ve sonra elleri yıkamak: Yemekten evvel ve sonra el yıkamak da zenginlik getirir ve fakirliği giderir. (Ramuz el-Ehadis: 198-7)
15-Kasıkları tıraş etmek.
16-Ev işleriyle uğraşmak: Hz. Peygamber (sav) kuşluk namazını kıldıktan sonra evine gelir, ev işleriyle meşgul olur, elbise ve ayakkabıları tamir eder, hayvanlarını sağardı. (Ahmed bin Hanbel)
17-Beden temizliği (banyo): Peygamberimiz (sav): Cuma günü, cünüp olmasanız bile yıkanınız, başlarınızı yıkayınız, koku sürünüz. (Buhari)
18-Uyuma şekli ve Misvak Kullanması: Peygamberimiz (sav), daima sağ tarafına yatar ve sağ elini yanağının altına koyarak uyurdu. Gece yarısı veya üçte biri geçtikten sonra uyanır, misvağı daima başucunda durur, kalkınca önce dişini misvaklar, sonra abdest alır ve ibadetle meşgul olurdu. (Tirmizi)
19- Yatarken dua etmesi: Hz. Âişe (r.anha) validemiz şöyle anlatmıştır: "Hz. Peygamber (sav) yatağına girdiği zaman, `Muavvizeteyn`i (Felak ve Nas Sureleri) ve Kul hüvallahu ahad`ı (İhlas Suresi) okur ellerine üfleyip, ellerini yüzüne ve vücuduna sürer ve bunu üç kere tekrar ederdi. Hastalandığı zaman aynı şeyi kendisine yapmamı emrederdi." (Buhari, Müslim, İmam Malik, Tirmizi)
20-Yatarken abdestli yatmak.
21-Selam vermek: "Peygamberimiz (sav), kime rastlarsa önce o selam verirdi." (Hayatus Sahabe c.1:s.27)
22-Sabah kerahet vaktinde uyumamak: Hz. Peygamber (sav) sabah namazının farzını, cemaate kıldırdıktan sonra, namazını kıldığı seccadenin üzerine, güneş iyice doğuncaya kadar otururdu. (Müslim)
23-Öğle uykusu: Hz. Peygamber (sav) öğle namazını kıldıktan sonra, bir miktar uyur, `kaylule` yapardı. Nitekim bir hadis-i şeriflerinde şöyle buyurmuşlardır: "Öğleyin kaylule yapınız. Muhakkak şeytanlar öğle vaktinde kaylule yapmazlar." (Müslim)
24- Yüzüğü sağ ele takmak: "Peygamber efendimiz (sav) yüzüğü sağ eline takardı." Müslim
25-Cenaze geçerken ayağa kalkmak: Hz. Peygamber (sav) şöyle buyurmuştur: "Cenazeyi gördüğünüz zaman ayağa kalkın. Cenazenin ardından giden cenaze musallaya konuncaya kadar, oturmasın." (İmam Buhari)
26-Ellerinin içi ile de dışı ile de dua etmek: Hz. Enes (ra)`dan rivayet: "Hz. Peygamber (sav)`in ellerinin içiyle de dışıyla da dua ettiğini gördüm." (Ebu Davud, c2, s.164)
